ALO 184 Korona Danışma Hattı

1. Corona (Covid-19 ) virüs nedir? Neden çok tehlikeli? Dünya neden bu kadar korkuyor?

Corona virüs ailesinde bir virüstür. Çok tehlikeli çünkü normal gripten 10-20 kat hızlı bulaşıyor bu nedenle sıcak havalarda bile sürekli hasta insanlar olduğu için bulaşıcılık devam ediyor. Zincir kırılamıyor. Ölüm oranları MERS ve SARS  hızlı öldürmediği için hastalar kaynak olmaya devam ediyor. Bu şekilde hasta sayısı önlem alınmayınca milyonara ulaşabiliyor. Hastaların %20 ‘sinin hastanede tedavi edilmesi gerektiği için sağlık sistemleri çöküyor. Covid-19 dünyada ilk defa salgın yapıyor. Dünya daha önce böyle bir salgın ile karşı karşıya gelmedi. Dolayısıyla hiçbir şey öngörülemiyor. Hafife alanlar bedelini ödüyor. (örnek Amerika, İtalya)

2. Corona virüs hakkında ne biliniyor? Neden böyle yayıldı.

Covid-19 dünyada yeni bir virüs ve ilk defa salgın yapıyor. Tedavisi yok, aşısı yok, ne yapabileceği ve ne kadar kötü sonuçlara yol açabileceği bilinmiyor. Şu anki güncel bilgilerin hepsi sadece tahmin ve yorum, bilimsel bir dayanakları yok. Bilimsel dergilerde yayınlanan makalelerin kanıt düzeyi çok zayıf. Yayılmasının temel nedeni Çin’in çok ciddi önlem almasına rağmen birçok ülkenin işin ciddiyetine varamamasından kaynaklandı. Sağlık bakanlığı iyi önlem alarak ülkemize gelişini iyi bir süre ertelemeyi başardı. Trump yüzünden Amerika ciddi zarar gördü.  Bizim ülkemizde de bazı şarlatanlar normal bir gripten farkı yok, paça için düzelir, bitkisel tedavi yeter, Türklere bulaşmaz gibi ciddiyetten uzak açıklamalar yaptılar ve hala bazı TV kanalları bu kişileri programlara çıkarıyorlar. Covid-19 salgınının en başından beri hiçbir şeyden etkilenmeden cesurca en doğru, en gerçekçi ve çok güzel tespitlerde bulunan prof. Dr. MEHMET CEYHAN hocaya teşekkür etmek gerekir.

3. Corona virüs (covid-19) ne zaman nasıl bitecek?

OLASI 5 SENARYO

** Öncelikle süre belli değil.

a. Aşı bulunup tüm toplum aşılanır ve salgın biter. (yakın zamanda aşı bulunma ihtimali düşük)

b. İyi bir ilaç tedavisi bulunur ve herkes tedavi edilir.

c. Covid-19 mutasyon geçirip daha az bulaşıcı ve öldürücü olabilir ve salgın biter.

d. Önlemler alınmaz virüs şalgın şeklinde yayılır toplumun % 50-70 hastalanıp bağışıklık kazanır ve salgın biter. Bu esnada toplu ölümler olur.

e. Önlemler alınır virüs yavaş yayılır birkaç yıl içinde toplumun % 50-70 hastalanıp bağışıklık kazanır ve salgın biter. En az sayıda insan ölür. Bu esnada aşı ve tedavi bulunma ihtimalide artar.

4. Corona virüs (covid -19) hastalarında gerçek örüm oranı nedir ?

Ölüm oranı <%1  ile %15 arasında değişmektedir. Salgının yavaş olduğu, yaşlı hastaların az olduğu, hastanelerin yeterli olan yerlerde ölüm oranı %1’in altında (örneğin Almanya, güney kore). Salgının hızlı olduğu, yaşlı hasta sayısının fazla olduğu ve bu nedenle hastanelerin yetmediği yerlerde ölüm oranı >%8-15 üstüdür. (örneğin İran, İtalya, Wuhan eyaleti). BU NEDENLE EVDE KAL. Dolayısıyla ülke olarak bakanlığın önerilerine uyarsak bizde salgın hızlı olmaz, hasta olanlarda ölüm oranı %1’ altında olur. İtalya’da 16 Marta kadar covid-19 tespit edilen 25058 hastanın sadece %1.1’ni 0-18 yaş çocuklar oluşturuyordu ve 0-29 yaş ölüm oranı %0’dı. Yine Toplam hastaların yaklaşık % 10’nu hastanelerde fedakârca çalışıp hayatlarını tehlikeye atan ve hastanede enfeksiyonu kapan sağlık çalışanlarından oluşuyordu. Hastaların %75’i 50 yaş üstü hastalardan oluşuyordu ve ölüm oranı özellikle 60 yaş ve üstü bariz şekilde artıyordu. 0-29 yaş Ölüm oranı %0,  30-39 Ölüm oranı 0.2, 40-49 Ölüm oranı %0.3, 50-59 Ölüm oranı %1, 60-69 Ölüm oranı %3.2, 70-79 Ölüm oranı %11.8, 80-89 Ölüm oranı %18.8, >=90  Ölüm oranı %21.6 idi.

5. Corona virüs (covid -19 ) belirtileri nedir?

Normal grip nezle benzeri şikâyetler olur. Genellikle ateş, boğaz ağrısı, kuru öksürük ve nefes darlığı görülürken çok nadiren burun akıntısı, burun tıkanıklığı görülür. Ama bu şikâyetlerden herhangi biri sizde varsa her ihtimale karşı kendinizi diğer inşalardan izole etmeniz gerekiyor. Corona virüs genelde hasta ile temastan (virüsü kaptıktan) 2-14 gün sonra hastalık oluşturur ve hastalık 7 günde iyice ağırlaşır. Sizde yada çevrenizde şüpheli olanlar için ALO 184 Korona Danışma Hattını arayabilirsiniz.

6. İngiltere sürü bağışıklamasından neden vazgeçti?

İngiltere’de başlangıçta yaşlı insanları evde tutarım diğerleri sokakta birbirlerine bulaştırıp bağışıklık kazanır ve salgın birkaç haftada biter hipotezi vardı. Sonradan şunu anladı yaşlı nüfusun %10 bile (en az 1000.000 insan) bile hasta olsa sağlık sistemi çöker ve toplu katliamlar olur. Bundan dolayı şu anda vazgeçti.  İtalya 2000 hasta ile bile baş edemezken İngiltere 1000.000 hasta ile nasıl baş etsin.

7. Çocuklar ve Gençler dışarıda rahat gezebilir mi? 

Hayır kesinlikle kimse rahat gezmemeli çünkü bir çok kişi evde yaşlı insanlarla beraber yaşamaktadır ve onlara rahatlıkla bulaştırabilir. Ayrıca ölüm oranı az olsa bile gençlerde hastalanabilir ve akciğer hasarı olabilir. Daha büyük sıkıntı yaş düştükçe kişilerin şikayeti az olduğu için hasta olduklarının bile farkına varamıyorlar ve bir çok kişiye bulaştırıyorlar. UNUTMAYIN BİRİLERİNİN ÖLÜMÜNE NEDEN OLABİLİRSİNİZ

8. Corona virüs nasıl bulaşır?

 > %90 üstü olasılıkla kişinin hasta olan birine 1.5 metreden yakın temasta bulunması, konuşması sonucu ağızdan çıkan damlacık ile bulaşır. %10’dan az bir kısmı hastanın ağzındaki damlacıkların bulaştığı cisimlere eleyip ağza- buruna-göze bulaştırma ile bulaşır. Bu yüzde evde kalmak çok önemli. Ev dışındayken sık sık el yıkamak veya dezenfektan kullanmak önemli.

9. Corona Virüs cisimler üstünde kaç saat yaşar?

Kuru cisimlerin üzerinde 4 saatten faza yaşaması çok çok nadirdir. Dolayısıyla dışarıdan geldiğinizde ayakkabınızı ve elbiselerinizi >12 saat havalanan bir yerde bırakmanız yeterlidir. Bir gün sonra tekrar aynı elbiseleri giyebilirsiniz. Elbiseleri ütülemenin her gün yıkmanın (sağlık personeli hariç) çok anlamı yoktur. Sosyal medyadaki corona virüs cisimler üstünde 48-72 saat yaşar söylemlerinin hiçbir kanıtı yoktur ve insanları paranoyak yapmaktadır.

10. Dışarıdan gelen kargo veya yemek paketi ile bulaşır mı?

Bu çok çok düşük bir ihtimal. Bu nedenle paketi açtıktan hemen sonra dış kabını atıp elinizi yıkamanız yeterli. Bu şekilde %100 korunursunuz. Daha önemlisi paketi teslim alırken kurye ile mesafenizi korumanızdır.

11. Kalabalık yerlerde nelere dikkat edilmelidir?

Dışarıda mutlaka mümkün olduğunca insanlardan 1.5-2 metre uzaklıkta durun, Tokalaşmayın, öpüşmeyin, konuşmayın yada kısık sesle konuşun, burnunuzdan nefes alın, elinizi ağzınıza-burunuza-gözünüze dokundurmayın ve yüzeylere dokunmayın (Çünkü kısa süre önce hasta biri virüs o yüzeye bulaştırmış olabilir. ). Ev dışındayken sık sık el yıkamak veya dezenfektan kullanmak önemli.

12. Maske ne zaman takılmalı? Maske korur mu?

Maskeyi hastanede yâda kalabalık (araba) yerlerde takıp sonrasında atmalısınız. Sürekli maske takmak faydadan çok ciddi zararı olur. Çünkü maske zamanla nemlenir,  virüsün birikmesine neden olur ve ister istemez elinizi daha sık ağzınıza burnunuza değdirmenize neden olur. Hasta bireylerin başkalarına bulaştırmamak için kesinlikle maske takması gerekir. Tıbbi maske yerine normal maske yeterlidir.

13. El dezenfektanı olarak ne kullanılabilir?  Kendiniz Nasıl hazırlayabilirsiniz?

Öncelikle el yıkama en etkili yöntemdir. Piyasada genelde alkol bazlı veya çamaşır suyu bazlı el dezenfektanları var onlar kullanılabilir. Hazır dezenfektanlar bulunamazsa 1 litre suya 1 çay kaşığı çamaşır suyu koyularak hazırlanıp kullanılabilir. Kokusu biraz rahatsız edebileceği ve bazen ciltte tahriş yapabileceği akılda tutulmalıdır.

14. Yüzey dezenfektanı olarak ne kullanılabilir?  Kendiniz nasıl hazırlayabilirsiniz?

Öncelikle Piyasada genelde alkol bazlı veya çamaşır suyu bazlı yüzey dezenfektanları var onlar kullanılabilir. 1 litre suya 1 yemek kaşığı çamaşır suyu koyularak hazırlanıp yüzey dezenfektanı olarak kullanılabilir. Çamaşır suyu en etkili dezenfektanlardan biridir.

15. Evde her gün temizlik yapmaya gerek var mı?

Evden çıkarken ve eve girerken mutlaka ellerinizi yıkamanız ve ellerinizi yıkamanız gerekmektedir. Eğer dışarı çıkmayacaksanız evde sürekli temizlik yapmaya elinizi yıkamanıza gerek yok. Aksi halde paranoyak olursunuz psikolojiniz bozulur.

16. Eğer evden dışarı çıkacaksanız neye dikkat etmeliyiz?

Mutlaka sadece temel ve zaruri ihtiyaçlarınızı gidermek için dışarı çıkınız, hastane ve kalabalıklardan uzak durunuz. Kimse ile görüşmeyiniz ve temas kurmayınız. Eve döndüğünüzde ayakkabılarınızı dışarıda bırakınız ve elbiselerinizi değiştiriniz. Hemen elinizi ve yüzünüzü sabunla yıkayınız. Kapı kollarını ellinizle açmayın. Asansöre mümkünse tek binin ve düğmelere dirseğinizle basın.

17. Dışarıda yürüyüş ya da başka bir program yapabilir miyiz?

Evden sıkıldıysanız sadece evde beraber yaşadığınız bireylerle tenha bir yerde yürüyüş veya başka bir faaliyet yapabilirsiniz. Kesinlikle başka evde yaşayan bireylerle bir araya gelmeyiniz.

18. 60 Yaş üstü insanları nasıl koruyabiliriz?

Öncelikle yaşlı insanlar ayrı evde yalnız yaşamalı ve kesinlikle dışarı alışveriş için bile çıkmamalıdır. Dışarıda hiç kimse ile temas kurmamalıdırlar. Eğer ayrı evde kalma imkânı yoksa ayrı odada kalmalı ve evdeki kimseyle temas kurmamalı ve odadan çıkmamalıdır. Dengeli beslenmeli ve bol sıvı almalıdır.

19. Covid -19 tedavisi için faydalı ilaç var mı? Nasıl tedavi ediliyor?

Şu anda etkinliği bilimsel olarak tam kanıtlanmış herhangi bir ilaç yok.  Ama yapılan kısıtlı çalışma ve tecrübelere dayanılarak faydalı olacağı düşünülen ve kullanılan birkaç ilaç var. Şu anda normal grip tedavisi  ve yaptığı diğer problemlere yönelik tedavi veriliyor.

20. Çin Corona virüsten gerçekten kurtuldu mu?  Nasıl başardı? 

Öncelikle Çin kesinlikle corona virüsten kurtulmadı sadece katı önlemler ile salgını bitirdi. Hala sokağa çıkma yasağı ve bir çok tedbir uygulanıyor. Şu anda çini ile Türkiye aynı riske sahip. Çin tedbirleri gevşetirse yine salgınlar görülecektir. Çin Sadece zaman kazandı. Gerçi Çin işin en başında ölen doktor Li Wenliang’ı dinleyip işi çok ciddiye alıp gizlemeseydi belki de dünyaya yayılmadan tamamen önlerdi.

21. Corona virüs (covid-19) için  Beslenmenin önemi?

Öncelikle çok iyi ve dengeli beslenme yada dışarıda takviye ürünler alma corona virüsü engellemez.  Ebetteki iyi beslenme ile immün sistem daha güçlenir ama bunun etkinliği %3-5’tir.  TV programlarında bazı şovmenlerin dediği gibi %60-100 engellemez.

22. Corona virüste (covid-19) bitkisel tedavinin yeri nedir?

Bitkisel tedavinin korumada etkinliği nerdeyse hiç yoktur varsada %3-5 tir. Bu nedenle sağlık bakanlığının önerilerine uyunuz.

23. Corona virüs (covid-19)Hayvanlarla bulaşır mı?

Corona virüs (covid-19) evcil hayvanlardan bulaşmaz.

24. Hastanelerde fedakarca çalışan sağlık personelinde durum nasıl? 

İtalya’da 16 Marta kadar covid-19 tespit edilen 25058 hastanın yaklaşık % 10’nu hastanelerde fedakârca çalışıp hayatlarını tehlikeye atan ve hastanede enfeksiyonu kapan sağlık çalışanlarından oluşuyordu. Sağlık personeli içinde enfeksiyonu kapma oranı % 20 civarındadır. Ama zamanla bu oran %100 yaklaşacağı aşikardır. Ayrıca 50 yaş üstü yaklaşık 10 sağlık çalışanı vefat etti.

24. Çocuklarda covid-19 nasıl seyrediyor?

İtalya’da  16 marta kadar covid-19 tespit edilen 25058 hastanın sadece %1.1’ni 0-18 yaş çocuklar oluşturuyordu ve 0-29 yaş ölüm oranı %0’dı.  Çocuklara özellikle hastalığı bulaştırma yönünde dikkat edilmelidir.

25. Corona virüs salgınının (covid-19) yol açacağı ciddi psikolojik problemler.

Korona sendromu, Posttravmatik stres, Panik atak, Depresyon, Klostrofobi, Temizlik hastalığı, Obsesyonlar, Obezite

26. Cinsiyet ve yaşa göre covid-19 hastalarının dağılımı

LÜTFEN BU BELGEYİ HERYERDE PAYLAŞINIZ

Hazırlayan: Doç. Dr. İlyas yolbaş

İnstagram : @doc.dr.ilyasyolbas

Twitter: @ilyasyolbas

Lütfen güncel ve doğru paylaşımlar için bizi takip ediniz.

Bu belgeyi indirme linki için www.ilyasyolbas.com tıklayınız

NOT: Bu beğenin tamamını ya da bir kısmını kaynak belirterek istediğiniz yerde paylaşabilirsiniz

Sloganımız EVDE KAL ve SABRET