HIV (Human Immunodeficieny Virus -İnsanBağışıklıkYetmezlikVirüsü): İnsanlarınbağışıklıksisteminİzayıflatanbirvirüstür.

AIDS (Acquired Immune DeficiencySyndrome- KazanılmışİnsanBağışıklıkYetmezliğiSendromu): HIV virüsününimmünsistemizayıflatmasınedeniylebirçokbaşkahastalığın da eklendiğibirhastalıklarbütünüdür.

AIDS ilk kez 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri homoseksüel erkeklerde P.jiroveciipnömonisi ve Kaposi sarkomu vaka sayılarında görülen artış sonrasında tanımlanmıştır.

Tipleri:  HIV 1 ve HIV 2  olmak üzere dünyada 2 tipi görülür.

** Enfeksiyonun primer hedefi CD4+ T lenfositlerdir. T lenfositlerin sayısında azalma sonucunda immun sistem zayflar ve hayatı tehdit eden fırsatçı enfeksiyonlar ile çeşitli organlarda maligniteler görülebilir.

KLİNİK:

Nedeniaçıklanamayan aşırı yorgunluk veya kilo kaybı veya uzun süreli ateş, gece terlemesi, sık enfeksiyona yakalanma,  eklem ve kaslarda ağrı, uzun süreli ishal, uzun süren öksürük, LAP, oral aft veya herpes, nadir görülen fırsatçı enfeksiyonların görülmesi, tedaviye yanıt vermeyen enfeksiyonlar vb.

HIV/AİDS EVRELERİ

1. Virüsün bulaşması: Virüsün vücuda ilk alındığı dönemdir.

2. Primer HIV infeksiyonu ( Akut HIV infeksiyonu ): ilk 1-6 haftada başlar ve 2-4 haftada kaybolur. Gribal bir enfeksiyon gibi Ateş (%96), lenfadenopati (%74), farenjit (%70), deri döküntüleri (%70), kas veya eklem ağrısı (%54), ishal (%32), baş ağrısı (%32) görülebilir.

** Kişi akut enfeksiyon döneminden itibaren artık HIV virüsünü bulaştırır.

** Bu dönemde kişiler HIVkaptığını düşünüyor ve grip benzeri belirtileri varsa mutlaka HIV testi yaptırmalıdır.

3. Serokonversiyon (Antikor oluşma dönemi): Antikorlar ortaya çıkar bu dönemde HIV testleri %100 yakın tanı koydurur.

4. Asemptomatik Dönem (HIV inaktivite veya uyuşukluk):Bu aşamada, HIV hala aktiftir ancak çok düşük seviyelerde çoğalır ve bulaştırıcıdır. Bu dönemde çoğunlukla herhangi bir belirti veya hastalık yoktur. Bu dönem ortalama 3 aydan 20 yıla kadar sürebilir.

5. Erken Semptomatik Dönem: Virüsün çoğalması ve immün sistemin yavaş yavaş baskılanması ile beraber belirtilerin hafif hafif ortaya çıktığı dönemdir.

6. Geç Semptomatik Dönem ( AIDS ): İmmün sistemin belirgin baskılandığı dönemdir. CD4 hücre sayısı 200 hücre / mm'nin altına düşer. Kişi artık fırsatçı enfeksiyonlarve ciddi hastalıklara yakalanmaya başladığı dönemdir. AIDS'in yaygın semptomları arasında titreme, ateş, terleme, şişmiş lenf bezleri, halsizlik ve kilo kaybı bulunur. Bulaştırıcılık çok yüksektir.Tedavisiz  3 yıl içinde ölüm gerçekleşir.

7. İleri Evre: İmmün sistemin çok ciddi düştüğü ve fırsatçı hastalıkların ve komplikasyonların pik yaptığı dönemdir.

TÜRKİYEDE HIV/AİDS

Ülkemizde ilk AIDS vakası 1985 yılında görülmüştür. HIV enfeksiyonunun bildirimi zorunludur. Kesin tanı laboratuvar bulgularına dayanmaktadır. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı verilerine göre; ilk vakanın görüldüğü 1985 yılından 31 Aralık 2017 tarihine kadar 16201’i HIV ile enfekte, 1651’i AIDS olmak üzere toplam 17884 vaka bildirilmiştir

TürkiyedeHIV:Erkek Toplam: 10222 Kadın Toplam: 2936 (2016 yılına kadar)

13.158 HIV (+) 1.537 AIDS

TürkiyedeAİDS:Erkek 1269 Kadın 268 (Ortlama %15’i yabancıdır)

Türkiyede 2016 yılındaki vakaların etyolojisi:Heteroseksüel cinsel ilişki %25,3, Homoseksüel/biseksüel cinsel ilişki %16,0, Damar içi madde bağımlılığı %0,3, Anneden bebeğe geçiş %0,5, Bilinmeyen %57,5 (bunun büyük kısmının Heteroseksüel/Homoseksüel/biseksüel cinsel ilişki olduğu düşünülmektedir. )

HIV TESTİ YAPILMASI GEREKEN KİŞİLER

Ø    Korunmasız anal cinsel ilişkisi olanlar.

Ø    Multi partner olanlar.

Ø    Sex işçileri

Ø    Damar içi ilaç bağımlılığı ve ortak şırınga kullananlar.

Ø    HIV-pozitif kişinin cinsel partneri olanlar.

Ø    HIV’in görülme oranı yüksek olan ülkeden olanlar.

Ø    HIV’in yüksek oranda görüldüğü bölgelere seyahat etmiş ya da orada yaşamış olmak

Ø    Temas öyküsü (enjektör veya kanla)

Ø    Gebeler (en erken dönemde) (bebeğe geçişi engellemek için)

Ø    Cinsel saldırıya maruz kalanlar.

Ø    Evlilik öncesi (gönüllülük esasına dayanır)

Ø    Tüberküloz, cinsel yolla bulaşan infeksiyon tanısı konmuş kişiler

Ø  Kişinin kendi isteği

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) 90-90-90 HEDELERİ:

HIV(+) bireylerin %90’ının tespit edilmesi, bu bireylerin %90’ının tedaviyi edilmesi ve %90’ının viral yükünün baskılanması amaçlanmaktadır.

•      ** Dünyada yaygınlığı giderek azalmaktadır.

GÖNÜLLÜ DANIŞMANLIK VE TEST MERKEZLERİ İŞLEVİ

Ø    HIV/AIDS açısından hassas gruplara hizmet verirler.

Ø    HIV/AIDS korunma, bulaş yolları konusunda bilgi verirler.

Ø    Ücretsiz ve gizlilik esasları içerisinde HIV testi hizmetini sunarlar.

Ø    Test öncesi ve sonrasında danışmanlık hizmetini sunarlar.

Ø    Tedavi için doğru merkeze yönlendirme yapılması amacıyla planlanmışlardır.

Ø    Bu şekilde HIV/AIDS eski vakaların tedavi edilmesi ve yeni vaka sayısını düşürülmesi amaçlanmaktadır.

ÖNEMLİ : Ücretsiz veya ücretli olarak kendi isminizi kullanmadan kod isimleHIV testi yapabileceğiniz merkezlerin listesi ve telefon numaralarını www.ilyasyolbas.com adresinden ulaşabilirsiniz.

HIV BULAŞMA YOLLARI

Korumasızcinselilişkiile, Hamilelikdöneminde, doğumsırasındaveyaemzirmeyoluile, kullanılmışveiyidezenfekteedilmemişcerrahialetler, iğne, enjektör, dişhekimliğialetleri, kesicivedelicialetler, dövmealetleriveakupunkturiğneleriile HIV bulaşabilir.

HIV NASIL BULAŞMAZ?

Dokunma, tokalaşma, sarılma,öpme,öksürme, hapşırma, aynıyerdeoturma, aynıhavayısoluma, telefonkulakliği, kapitokmaği, aynı saunayı, havuzu, banyoyu veya tuvaleti kullanma ile bulaşmaz

HIV’DEN KORUNMA YOLLARI

*Başkasınınkullandığıustura, tırnakmakası, manikür, pediküraletlerini, dezenfekteedilmedentekrarkullanmamalı, tek eşlilik, gebeleri tedavi etme, Kondom kullanma, Doğumdan sonra emzirmeme, eğitim ile bilinçlendirme,

TANI VE TANIDA KULLANILAN TESTLER

3 farklı test tipi vardır.

1. Virüsün (Antijen/Ag) yüzeyindeki proteinler, mesela Protein 24 tespiti (p24 testi),

2. Virüse karşı bağışıklık sisteminin tepkisi antikor oluşumu tespiti (Anti-HIVtest,/Ab)

3. Virüsün genetik parçaları ya da yapısıtepiti (HIV RNA (PCR) ya da DNA)

P24 Testi: En erken 21 gün sonra bakılmalı.

HIV RNA (PCR) testi: Antikor oluşmadan HIV virüsünü kanda yakalayabilir. Genelde 10.günde pozitif olur ama 1.ayda bakılması durumunda  %98-100'e yakın net sonuç verebilir. 

Anti-HIV testi:3.aydan önce antikordüşük olabileceğinden dolayı yalancı negatiflik açısından riskli ve yetersiz olduğundan tavsiye edilmez. 6.ayda tekrar bir Anti-HIV bakılması uygun olur.

** Dünya sağlık örgütü şüpheli ilişki varsa testler negatif olsa bile 6.ayda test tekrarı önerir, bu nedenle p24 veya HIV RNA testiniz negatif olsa bile 6.ayda tekrar bir Anti-HIV baktırılması uygun olur.

ÖNEMLİ: Ücretsiz veya ücretli olarak kendi isminizi kullanmadan kod isimleHIV testi yapabileceğiniz merkezlerin listesi ve telefon numaralarını www.ilyasyolbas.com adresinden ulaşabilirsiniz.

TEDAVİ  VE TEDAVİYE YANIT

Eskiden birkaç ilaç birden kullanılması gerekirken günümüzden bu ilaçları içeren tek tablet kullanımı yeterlidir. İlaçlar ömür boyu kullanılmalıdır.

** Sürekli ilaç kullanımı ile yaşam süresi normale yakındır. HIV taşıyıcılığı  artık diyabet gibi kronik bir hastalık olarak kabul edilmektedir.

*** 6 ay ilaç kullanımından sonra bulaşıcılık neredeyse sıfıra yakındır.

*** Gebelerde ilaç kullanımı, doğum sonrası bebeğe tedavi verilmesi ve bebeğin emzirilmemesi  ile bebeklere bulaş oranıçok düşük düzeylere inmektedir.

AKUT MARUZİYET SONRASI PROFLAKSİTEDAVİSİ

AİDS’li kişi ile Korumasız cinsel ilişki, vücuda enfekte iğne batması, kesici enfekte alet ile yaralanma, enfekte kan transfüzyonu gibi durumlarda olası bulaşma riskinden dolayı  72 saat içerisinde anti HIVtedavisi (ART)başlanması gerekmektedir.

GEBELERDE HIV VE AIDS TEDAVİSİ

Tedavi almayan gebelerde bebeğe HIV bulaşma riski ortalama %40-45 civarıdır. (gebelik esnasında %10-25, doğumda %35-40, emzirme ile bulaş %35-40)

Tedavi alan gebelerde bebeğe HIV bulaşma riski ortalama %1-2 civarıdır.