DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ VE DEMİR EKSİKLİĞİ

      ETKEN:

İhtiyacın artması (gebelik, emzirme, prematür), alımın azalması (diyet, inek sütü), kayıp (kanama) vb. durumlarda demir eksikliği görülür.

Demir eksikliği: Hemogram bulguları belirginleşmemiştir.( Fe 20-30mg/dl arasındadır)

Demir eksikliğ anemisi: Hemogram bulguları belirginleşmemiştir.( Fe <20mg/dl altındadır)

** Demir çocuklarda büyüme (motor) ve zeka gelişiminde çok önemlidir.

      KLİNİK:

Hafif kansızlık belirtileri: Konjonktiva ve cilte hafif solukluk dışında herhangi bir belirti vermeyebilir. Ancak kan analizleri sonucu kansızlık saptanabilir.

Belirgin Kansızlık belirtiler: Solukluk, halsizlik, huzursuzluk, iştahsızlık, çabuk yorulma, oturma emekleme ve yürümede gecikme, öğrenmede güçlük, okul başarısında azalma, oyuna ilginin azalması, davranış bozuklukları, ateşli hastalıklara yatkınlık, huysuzluk, çarpıntı, nefes darlığı, kabızlık, baş dönmesi, kulak çınlaması görülebilir. Ayrıca bazı hastalarda dudak köşelerinde çatlaklar, konvulziyon, tırnakların kırılması, saçların kırılıp dökülmesi, dil yanmaları, yutma güçlüğü (Plummer-Vinson sendromu), kabızlık, toprak yeme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

         TANI:

Başta kan Fe düzeyi olmak üzere, hemogram, klinik bulgular ve diğer laboratuvar testleri ile tanı konur.

Demir eksikliği anemisi: Hemogram bulguları belirginleşmemiştir. Fe 20-30mg/dl arasındadır.

Demir eksikliği: Hemogram bulguları belirginleşmemiştir. Fe <20mg/dl altındadır.

Anemi Etyoloji arama Testler: Hemogram (MCV, RDW, Retikülosit), Periferik yayma, Hb elektroforezi, direkt coombs testi, G6PD düzeyi, Kemik iliği aspirasyonu, seruloplazmin, serum folik asit, B12,  Fe, SDBK  vb.  testler etiyoloji için bakılabilir.

      ** En sık karıştırıldığı durum talasemi majördur. RDW yüksek, RBC düşükse demir eksikliği düşünülür. Kesin ayırıcı tanı Hb elektroforezi ile konur.

** Serum ferritin ve demir yüksek, SDBK normal ise sideroblastik anemi olabilir.

** Fe eksikliği anemisi megaloblastik anemi ile beraber olursa MCV normal olabilir.

  ** H. pylori infeksiyonu ( Gastrit ) olan çocuklarda Fe eksikliği sık görülür. Tedavi edildiğinde demir eksikliğinin kendiliğinde düzeldiği görülmüştür.

** MCV normal alt-üst sınır: YD: 95-125,  0.5-2 yaş:72-86, 2 yaş üstü:77-95

** Hemogram referans değerleri için laboratuvar kısmına bakınız.

ANEMİDE AYRICI TANI TABLOSU
	DEMİR EKS.	TAL. MİNÖR	NORMAL LAB	KR. HAST ANEMİ
MCV	Düşük	Düşük	Yaş grubu.	Düşük/Nor
RDW	Yüksek	Normal 12-14%		Normal
Hb	Düşük	1-2g/dl düşük/Nor
Serum Fe	Düşük	Normal	50-150 mg/dl	Düşük
TDBK	Yüksek	Normal	150-300 mg/dl	Düşük
Transferrin	Düşük	Normal/Yüksek		Normal
Ferritin	Düşük	Normal/Yüksek	10-291 ng/ml	Düş/Nor/Y
PLT	­, N, ¯ 150-400
MCH:	<27 pg	<27 pg
RBC	Düşük	>5.0 x106/mL
MCV/RBC	> 13	< 13

 

ANEMİ TEDAVİSİ:

Tedavi: Oral Fe ⁺²  çinko +:Multivitamin

Elementer Fe⁺² aneminin ağırlığına göre 4-6 mg/kg/gün kullanılır. Her gün veya haftada 1-2 gün şeklinde günlük doz 2-3 parçaya bölünerek verilir. Fe⁺² tedavisinin aç karnına ve Fe emilimini artıran limonata veya meyve suyu ile karıştırarak alınması emilimi arttırır. Çay demir emilimi azaltır.

       Çok şiddetli anemi olmayan vakalar veya yükleme tedavisi sonrası idame tedavi: Haftada 1 veya 2 gün (4-6 mg/kg/gün ) 2-3 dozda, Fe ⁺² tercih edilmesi daha uygundur. Çünkü hem yan etkisi az hemde kullanımı daha kolaydır. Zaten hiç bir çocuk kolay kolay her gün oral demir almayı tolere edemez. Çünkü bulantı, kusma, ishal, siyah gaiata, siyah dişler vb. yan etkileri sıktır. Ayrıca yapılan araştırmalarda günlük veya haftada 1-2 gün verilen tedavi arasında fark bulunmamıştır. Çünkü günlük verildiğinde emilimin azaldığı söyleniyor.

     ** Demir F ⁺² içeren damla, şuruplar, kapsüller kullanılır. Fe içeren iğneler çok nadir durumlarda tercih ediliyor. F⁺³ preparatlarının hastaların 1/3’ ünde etkisiz olduğu söyleniyor.

      ** Yetişkinlerde aneminin şiddetine göre günde 1-2 kapsül verilir.

        Tedaviye yanıt: 24-48 saat sonra huzursuzluk azalır ve iştah artar. İlk hafta hematokrit değeri günde %1 artar. Hb değeri ayda 1-2 gr/dl artar. 5-7. günlerde retikülosit krizi izlenir. Bu sırada retikülosit sayısı %1.5 değerinin üzerine çıkar. Demir tedavisi 1 ay verildikten sonra Hgb değerlerinin kontrol edilmesi uygundur.

        Tedavi süresi: Hgb düzeyi yaşına göre normale gelinceye kadar demir ilaçlarına devam edilir.  Hemoglobin düzeyi normale ulaştıktan sonra vücudun demir depolarının dolması amacıyla da 3 aya kadar 2-3mg/kg/gün tedavi verilebilir. Bu haftalık tek doz olarak verilmesi daha uygundur. Ferritin düzeyi 50 ng/ml nin üstüne çıkınca tedavi sonlandırılabilir. Ama proflaksiye devam edilebilir.

      Demirden Zengin Gıdalar:Kırmızı et, balık, yumurta sarısı, kuru baklagiller (mercimek, nohut, kuru fasulye), kuru üzüm, incir, kayısı, yeşil sebzeler, karaciğer vb.

      Demir Emilimini Azaltan Maddeler:Fosfat, karbonat, çay, kahve, gazlı içecekler vb.

      Fe Yan Etkileri :Dişler geçici olarak siyaha boyanabilir. Kakada koyu renk oluşabilir. Geçici bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı görülebilir. Yakınmalar sürekli olursa doz azaltılır. Ya da ilaç grubu değiştirilebilir.

KULLANILAN İLAÇLAR

** İçerdikleri elementer demir miktarları ile beraber.

FE ⁺²: FERROZİNC^® 100 ML ŞURUP (40mg/5ml Fe+2, Çinko,Folik asit, Cvitamini)

           FERRO-SANOL^® DAMLA (600damla/30ml) (20damla=1ml=30mg Fe+2, 1 damla=1,1mg )

FERRO-SANOL B^® ŞURUP (150ml) (1ölçek/5ml=20mg elementer F+2 ve B1,2,6 içerir)

FERRO-SANOL^® (50) DRAJE  (1 Draje=50mg elenmenter Fe +2)

FERRO-SANOL^® Duodenal  (20) KAPSÜL(1 KAPSÜL=100mg elementer Fe+2)

Multivitamin: POLİVİT^® SURUP- FİLM TABLET.

               Doz:  0-5 yaş:1/3-2/3 ölçek, 6-14 yaş: 2/3-1 ölçek, yetişkin: 1 tablet.

Çinko: ZİNCO^® 15mg/5ml 100 ml ŞURUP,  50mg 40 KAPSÜL

               Doz: 0-5 yaş:1/3-2/3 ölçek, 6-14 yaş: 2/3-1 ölçek, yetişkin: 1 KAPSÜL

PROFLAKSİ TEDAVİSİ

Genelde 1mg/kg/gün olarak verilir.

        F⁺² Proflaksisi Endikasyonları: Düşük doğum ağırlıklı bebekler, prematüreler, hızlı büyüme gösteren bebekler, kronik hipoksiye maruz kalanlar, doğumda düşük hemoglobin düzeyi bulunan bebekler, adolesanlar ve gebelere proflaksi tedavisi verilebilir.

       ** Ülkemizde bebeklere 4. ay sonrası uygulanan 1 mg/kg/gün dozunda F⁺² proflaksisi ile özellikle sosyoekonomik durumu düşük ailelerde başarılı sonuçlar alınmıştır. Ayrıca, düşük doğum ağırlıklı bebeklere 2. aydan sonra F⁺² proflaksisi önerilmektedir ( 2 kg üzerindekilere: 2 mg/kg/gün,  1.5-2 kg arasındakilere: 3 mg/kg/gün,  1-1.5 kg arasındaki bebeklere: 4 mg/kg/gün).